Terry Pratchett


Sir Terence David John Pratchett urodził się 28 kwietnia 1948 roku w Beaconsfield w Anglii. Jest pisarzem fantasy i science fiction, najbardziej znanym jako autor cyklu Świat Dysku. Inne jego dzieła to m.in. Trylogia Johnny’ego Maxwella i Trylogia Nomów. Współpracował także przy adaptacjach swojej twórczości na potrzeby sztuk teatralnych i gier komputerowych.

Pratchett zaczął pisać w wieku 13 lat, a swoją pierwszą pracę opublikował jako 15-latek. Jego pierwsza powieść Dywan została opublikowana w 1971. Pierwsza książka z serii Świat Dysku — Kolor magii — ukazała się w 1983 i od tego momentu autor kończy średnio dwie książki rocznie/

Pratchett był w latach 90. najlepiej sprzedającym się autorem w Wielkiej Brytanii. Do lutego 2007 roku sprzedał na całym świecie ok. 50 milionów książek, a jego dzieła zostały przetłumaczone na 33 języki. Obecnie jest drugim najchętniej czytanym pisarzem w Wielkiej Brytanii, a w USA siódmym najchętniej czytanym pisarzem niepochodzącym ze Stanów Zjednoczonych.

Terry Pratchett został Kawalerem Orderu Imperium Brytyjskiego w 1998 „za zasługi dla literatury”. Jego powieść Zadziwiający Maurycy i jego edukowane gryzonie zdobyła w 2001 nagrodę Carnegie Medal za najlepszą książkę dla dzieci. Książki Pratchetta są często określane jako „kultowe”. W 2008 otrzymał tytuł szlachecki Sir.

Terry Pratchett urodził się w 1948 w Beaconsfield, jego rodzicami są David i Eileen Pratchett z Hay-on-Wye. Jego wczesne zainteresowania obejmowały m.in. astronomię, zbierał karty herbaty Brooke Bond o kosmosie, posiadał teleskop i pragnął zostać astronomem, nie miał jednak wystarczających zdolności matematycznych. Ta pasja spowodowała, że zainteresował się brytyjską i amerykańską prozą science fiction, co z kolei doprowadziło go do uczestnictwa w konwentach science fiction od około 1963/1964. Przestał w nich brać udział parę lat później gdy dostał pierwszą pracę. Początkowo czytał prace H.G. Wells’a i Arthur’a Conan Doyle’a i „każdą książkę którą powinno się przeczytać”.

W wieku 13 lat Pratchett opublikował w gazetce szkolnej swoje pierwsze opowiadanie – The Hades Business. Pierwsza komercyjna publikacja jego pracy nastąpiła, gdy miał 15 lat.

W wieku 17 lat Pratchett opuścił szkołę i zaczął pracować jako dziennikarz Bucks Free Press. W tym czasie ukończył także kurs dziennikarstwa.

Kariera

Około 1968 roku, podczas swojej pracy jako dziennikarz, Pratchett przeprowadzał wywiad z Peterem Banderem van Durenem, współdyrektorem niewielkiego wydawnictwa. Podczas spotkania Pratchett wspomniał, że napisał powieść Dywan. Bander van Duren i jego partner, Colin Smythe, opublikowali książkę ilustrowaną obrazami autorstwa pisarza w 1971 roku. Powieść otrzymała kilka bardzo dobrych recenzji. Kolejnymi dziełami Pratchetta były książki science fiction Ciemna strona Słońca i Warstwy wszechświata, opublikowane w 1976 i 1981 roku.

Po kilku zmianach miejsca pracy, w 1983 roku Pratchett zatrudnił się jako rzecznik prasowy w Central Electricity Generating Board (CEGB – Centralnego Zarządu Elektroenergetyki), w oddziale, na obszarze którego znajdowały się trzy elektrownie jądrowe. Pisarz żartował później, że wybrał idealny moment na rozpoczęcie tej kariery – tuż po wypadku w elektrowni jądrowej Three Mile Island w Pensylwanii. Mówił także, że napisałby książkę o doświadczeniach z tej pracy, gdyby uważał, że ktokolwiek mu uwierzy.

Pierwsza powieść ze Świata Dysku – Kolor magii – została wydana w 1983 roku przez Colina Smythe’a (w twardej oprawie) i przez wydawnictwo New English Library (w miękkiej oprawie). Prawa do wydań w miękkiej oprawie zostały wkrótce odkupione przez wydawnictwo Transworld, które publikuje książki Pratchetta do dziś. Pratchett zdobył popularność po tym, jak program Woman’s Hour nadawany w BBC Radio 4 wyemitował sześcioodcinkowy serial radiowy na podstawie Koloru magii. Stał się bardziej znany po wydaniu jego kolejnej powieści Blask fantastyczny w 1986 roku. W późniejszym czasie prawa do wersji w twardej oprawie zostały wykupione przez duże wydawnictwo Victor Gollancz, które publikuje Pratchetta do dziś, a Smythe został agentem literackim pisarza. Pratchett był pierwszym pisarzem fantasy wydawanym przez Gollancza. Okładki do obu tych książek namalował Josh Kirby, co zapoczątkowało wieloletnią współpracę obu artystów trwającą aż do śmierci malarza w 2001 roku.

Pratchett rzucił pracę w CEGB w 1987 roku po publikacji czwartej powieści ze Świata Dysku – Morta, by całkowicie skupić się na pisarstwie. Sprzedaż jego powieści szybko wzrastała i wiele książek jego autorstwa okupowało szczyty list bestsellerów. Według „The Times” Pratchett był najlepiej sprzedającym się autorem z Wielkiej Brytanii w 1996. Niektóre jego książki były wydawane przez Doubleday, inne przez Transworld. Obecnie w USA Pratchett jest publikowany przez HarperCollins.

Według raportu Bookseller’s Pocket Yearbook z 2005, w 2003 Pratchett zdobył 3,4% rynku wydawniczego fantastyki w twardych oprawach, jeśli chodzi o liczbę sprzedanych egzemplarzy i 3,8% jeśli chodzi o ich wartość, co dało mu drugie miejsce po J. K. Rowling (odpowiednio 6% i 5,6%), podczas gdy na rynku książek z miękką oprawą Pratchett zajmuje piąte miejsce z 1,2% w liczbie i 1,3% w wartości sprzedanych książek (po Jamesie Pattersonie (1,9% i 1,7%), Alexandrze McCall Smisie, Johnie Grishamie i Tolkienie). W Wielkiej Brytanii jego książki sprzedają się w 2,5 miliona egzemplarzy rocznie.

Nagrody

Pratchett otrzymał nagrodę British Book Awards – Autor Roku w dziedzinie Fantasy i Science Fiction w 1994. W 1998 został kawalerem Orderu Imperium Brytyjskiego za zasługi dla literatury. Skomentował to w typowy dla siebie sposób: Sądziłem, że 'zasługi dla literatury’ oznaczają powstrzymywanie się od pisania. Otrzymał także tytuł doktora honoris causa w dziedzinie literatury Uniwersytetu w Warwick w 1999, Uniwersytetu w Portsmouth w 2001, Uniwersytetu w Bath w 2003 i Uniwersytetu w Bristolu w 2004. Powieść Zadziwiający Maurycy i jego uczone szczury otrzymała w 2001 roku Carnegie Medal dla najlepszej powieści dla dzieci (wręczoną w 2002 roku). W 2003 roku Pratchett umocnił swoją pozycję jednego z najbardziej lubianych brytyjskich autorów, dołączając do Charlesa Dickensa jako jedyny autor z pięcioma książkami na liście 100 najlepszych książek BBC (cztery z nich to powieści ze Świata Dysku). Był także autorem największej liczby książek w pierwszej dwusetce (piętnaście). Wszystkie powieści o Tiffany Obolałej otrzymywały nagrodę Locus Award dla najlepszej książki dla młodzieży (2004, 2005, 2007).

Terry Pratchett poślubił swoją żonę Lyn w 1968 roku. W roku 1970 przeprowadzili się do Rowberrow w hrabstwie Somerset, a w 1976 roku urodziła się tam ich córka Rhianna. W 1993, rodzina przeniosła się na południowy zachód do Salisbury w hrabstwie Wiltshire, gdzie żyją obecnie. Rhianna Pratchett jest dziennikarką i „przypadkową kolekcjonerką kotów”, napisała także opowiadanie fantasy pod tytułem Child of Chaos, rozpowszechniane wraz z grą cRPG Beyond Divinity. Pracowała też przy scenariuszach do kilku gier, m.in. Mirror’s Edge, Heavenly Sword i Overlord. Jest członkiem Writers’ Guild of Great Britain.

Pratchett opisuje swoje sposoby spędzania wolnego czasu jako pisanie, spacery, komputery, życie.

Terry Pratchett jest także znany ze swojego zamiłowania do noszenia czarnych kapeluszy. Jako dziecko chciał zostać astronomem i zrealizował to marzenie, budując obserwatorium astronomiczne w swoim ogrodzie. Pratchett jest ateistą i stronnikiem British Humanist Association; jest jednym z sygnatariuszy listu otwartego, który sprzeciwiał się nadawaniu honorów państwowych wizycie papieża Benedykta XVI w Wielkiej Brytanii.

31 lipca 2005 roku Pratchett skrytykował reportaże mediów o autorce Harry’ego Pottera J. K. Rowling, stwierdzając, iż niektórzy pracownicy mediów wydają się myśleć, że wywyższanie J. K. Rowling może być osiągnięte jedynie kosztem innych pisarzy. Jednakże nigdy nie wypowiedział się negatywnie o samych książkach tej pisarki.

Zainteresowanie Pratchetta orangutanami, którego przejawem jest jedna z najpopularniejszych postaci ze Świata Dysku, Bibliotekarz, jest związane z pracą pisarza jako zarządcy w Orangutan Foundation UK. Jego działalność obejmowała wizytę na Borneo, gdzie w 1995 wraz z ekipą telewizyjną z Channel 4, kręcącą epizod programu „Jungle Quest”, obserwował orangutany w ich naturalnym środowisku. Podążając za przykładem Pratchetta, grupy fanowskie, takie jak the Discworld Conventions, uznały Orangutan Foundation za preferowaną organizację dobroczynną.

12 grudnia 2007 dziennik Guardian poinformował, że Pratchett cierpi na rzadką odmianę choroby Alzheimera.

Pisarz od wielu lat angażuje się w walkę na rzecz legalizacji eutanazji. W grudniu 2010 wraz z ekipą BBC nakręcił kontrowersyjny film Decydując się na śmierć, o ostatnich chwilach życia nieuleczalnie chorego brytyjskiego milionera Petera Smedleya, który w szwajcarskiej klinice przed kamerami wypił truciznę. Film 13 czerwca 2011 został na Wyspach wyemitowany przez BBC.

Źródło wikipedia.pl